8 december 2021 – Brief aan Christianne

Wat jij zei in het boek ‘De zin van het leven’ heeft mij diep geraakt, Christianne.
En meer dan dat. Want je voelde voor mij als de dochter, die ik nooit gekregen heb.
In 1977 had ik een miskraam. Ik voelde ook meteen zo’n sterke verbondenheid,
omdat ik in veel van wat je zei mijzelf herkende. Ik denk dan ook, dat we dezelfde karakterstructuur hebben, zoals die uit het ennegram (een psychologisch/spiritueel model, dat mensen kan helpen om tot (meer) zelfinzicht te komen en wegen tot groei aangeeft) naar voren kan komen.
‘Het leven maakt zichzelf zinvol’, zeg je. Ik ben het eens, dat we alleen kunnen aangeven, wat ieder voor zich als de zin van zijn/haar leven ziet.  Ik herken je omschrijving: schoonheid, ontmoetingen, verdriet, in verbinding staan met de ander, liefde geven.  En natuurlijk ook het intens geluk met een kind. Ik heb twee zonen en in korte tijd vier kleinkinderen gekregen.

Jouw vorm van communicatie is muziek, waarbij je ook meteen je eigen beperking ziet: ‘Mijn invloed gaat  niet verder dan tot de rand van het concertpodium.’ Ook dat herken ik, heb ik leren onderkennen. Niet met muziek, maar met beeldende kunst; eerst jaren met keramiek, nu met werk op papier. Je kunt niemand dwingen om geraakt te worden.  Bij beeldende kunst doet zich dat minder vaak voor dan bij muziek. Één keer zal ik nooit vergeten, toen ik bij het aanschouwen van een abstract schilderij uit de laatste periode van Mark Rothko ook de tranen over mijn wangen voelde lopen.  

Je weet ook goed het onderscheid te maken tussen je ego en je diepste zelf, ook al omschrijf je dat niet zo. Door de geboorte van je zoon ben je jezelf minder belangrijk gaan vinden. Mag ik dat zien als dat je vrijwel geen behoefte meer hebt aan aandacht en goedkeuring van anderen? Ik ervaar dat ook steeds meer, maar dit proces is bij mij wel veel later op gang gekomen. Het enneagram, systemisch werk en andere psychologische en spirituele teksten hebben mij zelfinzicht gegeven en de drang naar groei meer bewust gemaakt.

Waar ik lees over het vuur in je, dat groter is dan jijzelf, worden mijn ogen nat. ‘Mijn ego maakt daar deel van uit, gaat een dans aan met dat vuur’.  O, wat mooi gezegd, nu rollen de tranen over mijn wangen en dat gebeurt weer, als ik even later de volledige tekst voorlees aan mijn partner. Ja, met de stroom meegaan, zo goed om dat nog weer eens zwart op wit te zien!

En dan jouw metafoor van ‘het oog van de orkaan’. Daar waar rust heerst, waar het stil is en – zo voeg ik eraan toe – waar de pure levensenergie zit die, als we ons niet laten meeslepen door angst, woede of wat voor beklemmende emotie dan ook, de bron van zinvol leven is; door ieder op zijn/haar eigen wijze vormgegeven.

Ten slotte, zo mooi en wijs zoals je over de dood praat. Je wilt natuurlijk nog lang niet dood, ik evenmin. Maar ik, 30 jaar ouder dan jij,  sta er logischerwijs wel dichterbij. We vervolgen de weg – tao – ‘in dat kleine spleetje licht tussen twee eeuwige perioden van duisternis’, zoals A.L. Snijders het verwoordt. Het boek van de leestip: De intieme dood van Marie de Hennezel ga ik zeker lezen.

Met dank voor jouw bijdrage, voor mij een inspirerende ervaring .

Pacific Ocean III, 2004 Dirk Koopman

15 augustus 2021 – de Tao naar zingeving

In-spireren om te her-inneren, om eraan te herinneren, dat we anders zijn dan dieren; in een bepaald opzicht meer, maar niet beter! We hebben iets ontwikkeld, dat – voor zover bekend – dieren niet hebben: het (zelf)bewustzijn, waardoor we tot veel in staat zijn vanuit de drie centra hoofd, hart en buik dat wil zeggen denken, voelen en doen/niet doen. Hiermee kunnen we ons leven zin geven, wat verder gaat dan de 3 v’s: voeding, veiligheid en voortplanting.

Er wordt leegte ervaren, er is leegte, zolang we niet zelf zin aan ons leven geven. Er is onderzoek gedaan door psychologen en gebleken is, dat in de kern iedereen behoefte heeft aan zingeving. En wat is dat dan? Wel, een vervullende bestaansreden vinden voor je leven.

Een paar decennia geleden deed ik een (loopbaan-)ontwikkelingstraject, waaruit een drietal kwalificaties/activiteiten/rollen, voortkwam waarmee ik mijn leven zin kon geven. In de 3 v’s was voorzien! Wat kwam eruit?
1. coach; vanuit deskundigheid en empathie kan ik verbinding met anderen aangaan, hen op een spoor zetten om zelf verder te gaan. Het gaat dan eigenlijk altijd – al dan niet uitgesproken – over zingeving.
2. gastvrouw; hiermee kan ik met zorgzaamheid en luisteren met aandacht een positieve bijdrage leveren aan het leven van anderen.
3. kunstenaar; hier gaat het in de eerste plaats om verbinding aangaan met mezelf in het creatieve proces. En als ik de resultaten naar buiten breng stel ik me open en kwetsbaar op. Het gaat hier ook om verbinding in brede zin; met de natuur, met anderen, met het al.

Ik ben in de gelukkige omstandigheid, dat ik met deze kwalificaties nog steeds zin aan mijn leven kan geven, naast de rode draad van liefde en vriendschap, die er altijd was en is.

De zin, die je aan je leven geeft bepaal je helemaal zelf. Daarmee is niet gezegd, dat dat altijd zo eenvoudig is, gestuurd als we van kleins af aan worden; al dan niet bewust door onze ouders en later ook door anderen. Dus als we leegte ervaren, die onaangenaam aanvoelt, is dat een weksignaal om de zingeving tot dan toe te evalueren of die alsnog te vinden, te bepalen en ermee aan de slag te gaan!

Tao is de weg; de weg van en naar zingeving!

voorzijde van de leporello Tao, 2019

3 juni 2021 – Heidense vrouw

binding met de natuur,
binding met de voorouders
sterk besef van eenheid met medemens en natuur
en… daarnaar leven

Zie daar de aspecten waarmee je een heidens mens kunt duiden.
In het woord heiden zit ook ‘heide’. Oorspronkelijk ging het om de mensen die in de natuur leefden. Dat is nu vaak niet meer het geval. Veel mensen zijn naar de grote steden  getrokken, op zoek naar werk en inkomen, niet beseffende dat ze daarmee vaak ook de binding met de natuur zijn kwijtgeraakt. De nu christelijke feestdagen zijn overgenomen uit de heidense vieringen van de natuur, zoals kerstmis (terugkeer van het licht) en pasen (vruchtbaarheid, nieuw leven). Er is nu een teruggaande beweging, vanuit de stad naar het ‘platte land’. Niet alleen in Nederland, ook hier in Frankrijk. Wij deden dat al bijna 20 jaar geleden. Vonden een plek met een flink stuk grond, waar we de natuur haar gang hebben laten gaan.

binding met de natuur
Die ervaar ik dagelijks. Vaak sta ik ’s morgens vroeg al naar de opgaande zon te kijken, overdag ga ik in deze tijd op zoek naar nieuwe orchideeën. Bij regen tel ik de druppels op de nieuwe blaadjes; ’s nachts zie ik de sterrenpracht in het Melkwegstelsel. En ik realiseer me, dat hier sprake is van een ongelooflijke intelligentie – let wel, niet de menselijke intelligentie. Dit begrip moet hier anders geduid worden. Er is sprake van constante evolutie door ogenschijnlijk toevallige omstandigheden.

binding met de voorouders
Door mijn kennis van systemisch werk met behulp van familieopstellingen ben ik mij hier sterk van bewust. Niet alleen heb ik geleerd, dat we van ouders en voorouders tot in meerdere generaties lasten over kunnen nemen. En zo lang we ons dat niet bewust zijn, lijden we daaronder en kunnen we die last ook weer doorgeven. Mijn broers en zussen hebben het vaak over de familie tot in eerdere generaties van vaders kant. Mijn indruk is, dat ik als enige een sterke binding voel met die van moeders kant. Ik heb daar ook lange tijd een last van gedragen, maar ik voel vooral een positieve binding met mijn voorouders.

sterk besef van eenheid
Alles hangt met alles samen; eigenlijk zijn wij mensen één grote ‘familie’. Maar als we ons binnen de familie vaak al tegen elkaar afzetten – meestal gevoed door jaloezie -, hoe is het dan op grotere schaal, tot op mondiaal niveau? Keer op keer betrap ik mij erop, dat ik andere mensen bekritiseer. Wat gebeurt er dan? Mijn ego speelt op of basale angsten nemen het van mij over; maar als ik me dan realiseer, dat ik bepaald gedràg afwijs, maar niet de mens in de kern, herleeft dat besef van eenheid. Ik denk, dat angst hier vaak een prominente rol speelt. We zijn bang door mensen met wie we het niet eens zijn gemanipuleerd of overheerst te worden en dat we onze vrijheid dan hebben in te leveren.

leven vanuit de eenheid met de natuur
Klinkt prachtig; maar is in deze tijd, waarin ons zo veel kunstmatige behoeften worden aangepraat niet gemakkelijk. Veel natuur wordt vernietigd, dat doet pijn als er dat eenheidsbesef is. De natuur zelf trekt zich hier ‘natuur’lijk niets van aan; die evolueert weer! Maar zolang de mens geneigd is zich te verheffen boven de natuur, terwijl we er deel van uit maken – ook wij zijn zoogdieren – voelt dat als bedreigend voor ons. We hebben als gevolg van de evolutie een enorm brein ontwikkeld. Je kan het zien als voordeel, maar tegelijkertijd wordt het mogelijk ook onze ondergang.

Zo lang dat nog niet het geval is, geniet ik ook dit voorjaar weer van de aanlokkelijke zang van de nachtegaal en al het andere moois, dat de natuur ons biedt! En voel mij een hedendaagse heidense vrouw.

Crescendo

weer zingt ‘s nachts de nachtegaal
wel tot in het vroege uur
brengt het universeel verhaal
van het ontwaken der natuur

haar vacht is teer en zacht
verlokkend zanggeluid
klinkt na in al haar pracht
van zefier is zij de bruid

een nieuwe dag breekt aan
en van uur tot uur
weet ik, in dit bestaan:
al wat is, is de natuur


14 april 2021 – Mijn compositieleer

Aan de hand van het boekje Zo doe je dat van J.J. Beljon (subtitel: Grondbeginselen van vormgeving) probeer ik te achterhalen hoe mijn persoonlijke compositieleer eruit ziet. De basisprincipes zijn: vorm, kleur, vlakte/diepte, betekenis.
Vragen komen op; keuzes worden gemaakt, waarbij het steeds gaat om voorkeuren bij het ontwerpen, zoals:
* welke vorm(-en)
* welke kleur(-en) en bij het inkten: opaak of meer transparant
* minimalistisch en/of half- of heel bladvullend
* vrij liggende en/of elkaar overlappende vormen
* in balans of bewust verstorend
* vragen oproepend of heldere betekenis
Dit is gerelateerd aan mijn ‘missie’: uitdrukking geven aan wat mij in het creatieve proces ‘aanstuurt’ , te weten de essentie van zijn: schoonheid, natuur, het al, eenheid .

Samen met een vriendin kijk ik in 2020  naar een nieuw werkje, Eucalyptusblaadjes, monotype 15/21 cm, afbeelding hierboven.
Zij: hij is af, niets meer aan doen. Ik weet het niet. Ik kijk naar de basisprincipes:

Vorm: naturalistisch (het zijn zelfs afdrukken van echte blaadjes)
Kleur: min of meer realistisch in groen/bruin tinten
Vlakte/diepte: tamelijk vlak
Betekenis: voor mij vooralsnog een vraagteken

Voor wat betreft de vragen/keuzes constateer ik: tamelijk minimalistisch, vormen overlappen elkaar, er is balans. Maar voor wat betreft betekenis, daarbij stel ik vooralsnog een vraagteken. Vragen mogen er zijn. Die of een werk af is, is wel een lastige. Het risico bestaat om te lang door te gaan, waardoor de spanning eruit gaat.  Een werk is pas af als ik volmondig ja! kan zeggen. Het werk van de foto bovenaan (juli 2020) bestaat niet mee, te lang in doorgewerkt.

Hieronder een recente monotype, de inkt is nog een beetje nat. De blaadjes zijn terug! Nu bladvullend, overlappend waardoor diepte wordt gecreëerd, in balans en voor mij heeft dit werkje betekenis.

Saint-Ambroix, 14 april 2021        

Nature’s Softness, monotype 21/29 cm, 2021

8 Maart 2021 – Internationale Vrouwendag.

Perseverance, mixed media 2019

Onderstaande tekst sprak ik uit bij de opening van de expositie VROUW IN BEELD
op 8 maart 2020 in Maarssen. Nog altijd actueel!

Openingswoord bij de expositie VROUW IN BEELD
Bij Kunst met een Koekje, Maarssen
8 maart 2020
De serie Mirrors of the soul zou als subtitel kunnen hebben:
Naar een matristische samenleving!
In een column in het literaire tijdschrift Extaze schrijft Christian Oerlemans “het wordt tijd
dat vrouwen opstaan’ , ik citeer:
Omdat voor volledige gelijkheid en evenwichtigheid, voor het redden van onze
wereld zowel het vrouwelijke als het mannelijke nodig is, roep ik de vrouw op
om op te staan. Niet zoals Margareth Thatcher die oorlog maakte en bereid was
haar eigen zoon te offeren, ook niet als Hillary of Theresa of Marine, maar als
Tara, zij die in alle culturen de vrouwen die als minderwaardig worden
beschouwd wil helpen om mannen te tonen dat vrouwelijkheid niet
minderwaardig is, maar dat integendeel vrouwelijke energie tot Verlichting
leidt.”
Kijken we om ons heen, in de eerste plaats wat verder weg dan Nederland,
dan is de positie van de vrouw in het algemeen niet erg rooskleurig. Vrouwen
worden aangerand, verkracht, genitaal mishandeld, tot slavin gemaakt, onderbetaald.
Hoe komt dat toch? Dat met name mannen vrouwen eronder willen houden? Je ziet het
op alle fronten, zo ook in de monotheïstische religies. God wordt afgebeeld als man, de
brenger van verlossing op aarde eveneens. Steeds meer van de huidige regeringsleiders
ageren en reageren vanuit hun instinct, kijk naar Trump, het alfamannetje. En miljoenen
mensen pikken het, lopen er achteraan.
Er zijn interesssante boeken en theorieën over verschenen. Bv. het boek ‘De helende
samenleving’ van Claudio Naranjo. Psychotherapeut, die zich intensief verdiept heeft in de
psychologie van de mens en het enneagram (het model van 9 persoonlijkheidstypes van
de mens) naar de VS en vervolgens Europa gebracht heeft. Hij onderscheidt in ieder
mens, man of vrouw, de zogeheten mannelijke en vrouwelijke waarden (animus en
anima) (naast die van het kind: genieten en vrijheid). De mannelijke: kracht, jacht,
verovering; de vrouwelijke: gemeenschapszin, samenwerking, koestering, tederheid.
Te veel aan mannelijke waarden leidt tot denken in tegenstellingen: als je niet vóór me
bent, ben je tegen me; conflicten, oorlog. Want samenwerking wordt concurrentie;
tederheid wordt weggedrukt door agressie; in plaats van mededogen ontstaat geweld.
Willen we meer harmonie in de wereld, dan zullen de vrouwelijke waarden
meer ontwikkeld moeten worden, vooral ook bij mannen.
Terug bij Christian Oerlemans, die in Extaze een column schreef over het boek Freedom
van Jeremy Griffith (https://www.extaze.nl/?p=8751) zegt, dat Griffith de ‘menselijke
conditie’ met name bestudeerd heeft vanuit de biologie. En daarmee kom ik weer terug op
het instinct. Hij pleit ervoor om onszelf los te maken van deze menselijke conditie (nl. de
overtuiging dat we slecht zijn, terwijl we ons alleen maar slecht gedragen) om langs die
weg tot een vreedzame, harmonieuze samenleving te komen.
Naranjo bepleit heel nadrukkelijk een transformatie– let op: niet naar een matriarchale,
waarin de vrouwen het voor het zeggen hebben – maar naar een matristische
samenleving, waar meer aandacht en waardering is voor de zogeheten vrouwelijke
waarden als koestering, harmonie, samenwerking.
Mijn serie Mirrors of the soul is begonnen met een bewerking van Tendresse
maternelle, een schilderij van de franse kunstenares Vigee-le-Brun. Intuïtief begon ik
moeder en kind subtiel te verhullen. Daarna volgden anderen en steeds werd de vrouw of
het jonge meisje lichtjes verhuld.
Waarom? De interpretatie laat ik graag aan de kijkers over.
Wat ik wel wil zeggen is, dat de titels, die ik aan de werken heb gegeven, verwijzen naar
de staat van de vrouw/het meisje, die zij bij mij oproept. Een aantal daarvan zou je als
vrouwelijk kunnen bestempelen. En ik denk, dat ze meer bij vrouwen voorkomen dan bij
mannen. Wat trouwens opvalt, van de 10 oorspronkelijke kunstwerken is er slechts één
van de hand van een vrouw!
Met deze serie breng ik hulde aan de vrouw, en vooral aan de vrouwelijke waarden, die
gelukkig ook bij mannen zijn aan te treffen. Maar, onvoldoende om tot een betere,
harmonieuze, liefdevolle samenleving te komen. Graag draag ik deze serie op aan alle
vrouwen, moeders, dochters, grootmoeders, die de vrouwelijke waarden in meisjes èn
jongens naar boven weten te halen!

1 maart 2021 – Enneagram type-interview

een gesprek om tot zelfinzicht te komen

Zij begint te vertellen:
“Ik ben 4 jaar en het is mijn eerste kleuterschooldag. Ik loop aan de hand van mijn bijna tweelingbroertje. Hij weet de weg. Waar is mijn moeder? We gaan naar de Jan Ligthartschool. Wie is Jan Ligthart? Als het kleuterklasje uitgaat zoek ik tussen de andere moeders de mijne. Ze is er niet. Thuis zijn wij niet de enige twee kinderen; er is een heel clubje oudere en mijn jongste broertje ligt nog in de wieg. Toch voel ik mij vaak eenzaam.
’s Nachts in het donker durf ik, bang als ik ben, niet naar mijn ouders te gaan. Het zusje dat het dichtst bij mij in leeftijd zit, speelt niet met mij. Zij maakt ruzie met mijn moeder, waar ik niet tegen kan. Ik trek mij terug in mijn cocon, speel moedertje met mijn poppen. Het bruine popje met zwarte krulletjes is mijn favoriet, waar is zij gebleven? Het enige wat mij nog rest is het tot op het bot versleten poesje, het staartje hangt er treurig bij. Grappenderwijs word ik het vondelingetje genoemd, omdat ik donker oog, mijn zusjes zijn blond. Ik vind het helemaal niet grappig, voel me buitengesloten. Mijn poppenwagen, bekleed met groenwit geblokte stof, en mijn poppen zijn mijn troost. Ik ga met ze uit wandelen en zing liedjes voor ze. Ik naai poppenkleertjes, poppenhanddoekjes en poppenwashandjes.”

Hier verschijnen al de eerste mogelijke signalen van haar type, lees karakterstructuur, in het Enneagram. Want dat was de vraag, waarmee zij binnenkwam: “Waarom reageer ik zo in bepaalde situaties? Waarom sla ik dicht als iemand boos doet? Waarom speelde ik liever alleen en nam ik nooit leiding in het spel met anderen? Waarom kan ik niet onbeperkt genieten?” Enzovoort.

Ook de adolescentietijd kan licht doen schijnen op je Enneagramtype.
Zij vervolgt: “Op de middelbare school had ík geen vriendinnen, met wie je alles deelt. Twee klasgenootjes waren echte boezemvriendinnen, ik was er jaloers op. Ik verlangde er naar, maar bleef in mijn cocon, opgesloten in mijzelf. Ik voelde me als anders dan anderen, niet beter maar anders. Dat uitte zich vooral in mijn kleding; ik droeg vaak vreemde ongebruikelijke combinaties”.
En als jong volwassene: “Mijn aandacht ging vooral uit naar de beeldende kunst. Ik verslond kunstrecensies in de krant en bezocht in mijn eentje musea en galerieën. Wat zou ik zelf graag mooie dingen maken, maar voor mijn gevoel kwam ik niet verder dan kopiëren, werk van anderen naäpen dus. Vooral de Vanitas schilderijen fascineerden me.

Aha, weer een paar signalen: meer alleen, dan met anderen; afgunst; gevoel voor dramatiek.  Samen diepen we het verder uit en komt zij tot een conclusie: “Dit is dus mijn persoonlijkheid, en daar passen die voorkeuren en emoties bij”. De puzzlestukjes vallen op hun plek , stevig als een pak bevroren sneeuw op de buitentafel. Nu kan zij verder werken aan haar persoonlijke ontwikkeling, noem het groei naar harmonie en vrede met zichzelf en haar omgeving.

Meer weten:
Op mijn website vind je onder Levenskunst meer over het Enneagram, de mogelijkheid van een type-interview en workshops. Er zijn veel boeken over geschreven, vooral die van Riso & Hudson, kan ik van harte aanbevelen.

1 februari 2021 – Ruisdael in de Gard

Herken je dit verschijnsel, waarbij er bij een bepaald beeld of beweging steeds dezelfde associatie opkomt? Altijd als ik langs één bepaald kruis hier in de omgeving rijd of loop, komt iemand in mijn gedachten, die ik al jaren niet meer heb gezien. Altijd als ik bij Qi Gong voorovergebogen mijn armen laat wapperen, komt in mijn gedachten mijn Engelse vriendin Usannah, die alweer ruim een jaar terug in Engeland is. Beelden prenten zich in je hersenen in. Zo ook altijd, als ik het bruggetje over de Cèze ben overgestoken en langs een rij hoge bomen rijd, denk ik aan de Arcadische landschappen op schilderijen uit de 17de eeuw, en dan vooral die van Ruisdael. Er moet een lijntje zijn van één of meerdere schilderijen, die ik van hem heb gezien en dit tafereel op de linker foto met de bomen in zomerdracht. De recente foto van dezelfde bomenrij in de winter geeft een totaal ander beeld. Dan is die associatie er niet.
Thuisgekomen trek ik een boek uit de kast: De meesters van weleer  van Eugène Fromentin, een kenner bij uitstek van de schilders uit de Hollandse School. De eerste druk van de Nederlandse vertaling is uit 1951. Dit verklaart het wat bombastische taalgebruik, versterkt door de overvloedige woordenvloed van een Fransman.
Fromentin is, na eerst flink wat kritische kanttekeningen te hebben geplaatst, uitgesproken lyrisch over het werk van Ruisdael, noemt hem de schilderende filosoof.
Hij begint zo: “Van alle Hollandse schilders gelijkt Ruisdael op de nobelste wijze op zijn geboorteland. Hij vertoont dezelfde wijsheid, de droefgeestigheid, de enigszins sombere rust, de eentonige en kalme bekoring.” En verderop in zijn betoog: “… tracht men naast zijn schilderijen zijn persoonlijkheid op te roepen, dan verkrijgt men, als ik mij niet vergis, een dubbel, onderling zeer overeenstemmend beeld van een strenge denker met een warm gemoed en een lakonieke en zwijgzame geest.”
Fromentin tracht de persoonlijkheid van iemand, die leefde in de 17de eeuw en van wie weinig bekend is, door middel van zijn schilderijen te duiden. En daar heeft hij voor mij een punt. Want m.i. zijn juist die kunstwerken boeiend, die ook iets doen oplichten van de sluier over de persoonlijkheid van de kunstenaar. Dan word ik geraakt; een schilderij is immers een spiegel, die ons wordt voorgehouden. We kunnen – al dan niet bewust – iets van onze eigen persoonlijkheid herkennen. Afhankelijk van hoe onze verhouding daartoe is, kunnen we dan – voor ons gevoel – positief of negatief reageren. Instemmend of afwijzend. Wat mij raakt in het werk van Ruisdael en andere schilders van Arcadische landschappen? De rust, de ruimte en ondanks die ruimte een zekere intimiteit; de hang naar schoonheid, de nostalgie. En als ik er iets dieper in zou duiken – ik ben geen kunsthistoricus –  zou ik zeker ook de eigenzinnigheid in zijn werkwijze als iets in mijzelf herkennen. Voeg daaraan toe de warme denkkracht van Ruisdael en dan begrijp ik, waarom die bomenrij bij de Cèze mij – althans ’s zomers  – steeds weer raakt.

Eugène Fromentin De meesters van weleer (oorspronkelijk in het Frans: Les Maîtres d’Autrefois) , uitgegeven door Ad. Donker

Paysage III, monotype

Januari 2021 – Schokeffect

Deze jaarwisseling bracht een schokeffect bij mij teweeg.

Niet vanwege vuurwerk, Covid-19 of de Trump-ellende.
Nee, het schokeffect werd veroorzaakt door het beluisteren van de podcastserie ‘De plantage van onze voorouders’. Het betreft de zoektocht van Maartje Duin, afkomstig uit een adellijke familie, naar het slavernijverleden in Suriname van één van haar voorouders.
Deze voorouder had een 1/72ste aandeel in de plantage Tout lui faut in Suriname.
Al vrij snel in het project voegt Peggy Bouva zich in het onderzoek. Zij is een nakomeling van tot slaaf gemaakten op dezelfde plantage. Het is een zeer verhelderende serie, die ik vanuit mijn hart aanbeveel, voorzover nog niet beluisterd.
Schokkend voor mij, toen ik mij realiseerde hoe weinig ik me tot nu toe bewust geweest ben van het gruwelijke leven van de uit Afrika geïmporteerde tot slaaf gemaakten in Suriname en dit terwijl hier informatie in overvloed over was en is. Ik was nota bene nu exact 50 jaar geleden zelf in Suriname, heb gelogeerd in het gebouw van de Evangelische Broedergemeente in Paramaribo en heb dorpen diep in het binnenland bezocht, waar nakomelingen van vrijgemaakte slaven wonen. Dankzij één vrouw, die afkomstig was uit Frans Guyana, kon ik via het Frans met hen communiceren. Het is natuurlijk lang geleden, ik was jong en zal toen ongetwijfeld het verdriet gevoeld hebben, zoals ik ook constateerde hoe triest het land eraan toe was. Financiële steun vanuit Nederland woog niet op tegen de jarenlange uitbuiting en het collectieve verdriet van de bewoners.
En dan heb ik ook nog 10 jaar in een witte wijk in de Bijlmer gewoond en ofschoon er in de aanpalende flatgebouwen veel Surinamers woonden, had ik geen contact met hen. Het waren gescheiden werelden.
Nog harder kwam de schok aan, toen ik mij plots realiseerde, dat ene Susanna Du Plessis via een zijtak één van mijn voorouders is. Zij wordt genoemd in ons familiearchief. Over Susanna is een en ander te vinden op Wikipedia en er is een boek met de titel ‘Portret van een slavenmeesteres’ over haar geschreven door Hilde Neus-van der Putten. Susanna (1739-1795) bezat de plantage Nijd en Spijt in Suriname en stond vooral te boek als één van de meest wrede slavenhouders.
Hilde Neus heeft uitgebreid onderzoek gedaan en haar conclusie is, dat er geen enkel bewijs voor die wreedheden is. Mogelijk was er sprake van een lastercampagne, fake new avant la lettre dus? Ik mag hopen, dat Hilde Neus gelijk heeft, maar dan nog blijft het gevoel van mijn tekort aan bewustzijn, respect voor en compassie met het verdriet van de nakomelingen van de tot slaaf gemaakten. Immense dank aan Maartje Duin voor haar bijdrage aan het slavernijdebat, die vooral zo’n diepe indruk maakt door haar integere aanpak, waarmee zij mij een spiegel voorhoudt. En niet te vergeten Peggy Bouva, wat een doortastende en wijze vrouw.Blok toevoegen

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Tropenmuseum_Royal_Tropical_Institute_Objectnumber_3348-17_De_plantages_Nijd_en_Spijt_en_Alkma.jpg
Plantage Nijd en Spijt

Blok toevoegen

Meer weten:

https://www.vpro.nl/programmas/de-plantage-van-onze-voorouders.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Susanna_du_PlessisBlok toevoegen

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is boek-Hilde-Neus.jpg